Son yıllarda Rusya-Ukrayna Savaşı’nın tetiklediği gaz arzı sıkıntıları ve artan yenilenebilir enerji kullanımı, Avrupa’da doğal gaz tüketimini önemli ölçüde azalttı. 2019 yılında 550 milyar metreküp olan tüketim, 2021’de 553 milyar metreküpe çıksa da, bu yılın sonunda 469 milyar metreküpe gerilemesi öngörülüyor. Bu düşüşte, elektrik sektöründeki talep azalışı ve konutlardaki ılıman kış koşulları etkili oldu.
AA’dan Murat Temizer’in Uluslararası Gaz Birliği’nin (IGU) “Küresel Doğal Gaz 2024” raporundan derlediği bilgilere göre, Avrupa’da yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretimindeki payının bu yıl ilk kez yüzde 50’yi aşması bekleniyor. Bu durum, elektrik üretimi için gaz talebinin 2022’ye kıyasla 17 milyar metreküp azalmasına yol açtı. Bu düşüşün 2024 yılında da devam etmesi beklenirken, hızının yavaşlayacağı tahmin ediliyor.
Raporda ayrıca, Avrupa’da yüksek gaz fiyatları ve dalgalanan piyasa koşulları nedeniyle endüstriyel doğal gaz talebinde ciddi bir düşüş yaşandığına dikkat çekiliyor. Pandemiden kalan tedarik zinciri sorunları ve artan maliyetlerle başa çıkmaya çalışan Avrupa sanayisi, Rusya-Ukrayna Savaşı ile birlikte daha da zor bir döneme girdi. Bu süreçte birçok şirket, üretimlerini azaltmak, tesisleri kapatmak veya faaliyetlerini denizaşırı ülkelere kaydırmak zorunda kaldı. Bu durum, Avrupa’daki endüstriyel doğal gaz talebinin 2021’den 2023’e kadar 25 milyar metreküp azalmasına neden oldu.
Avrupa, yaşanan zorluklara rağmen enerji verimliliği ve yapısal değişikliklerle sürece uyum sağlamaya çalışıyor. Örneğin, Alman kimya devi BASF, 2022 yılında dünyanın en büyük ısı pompasını inşa ederek doğal gaz kullanımını önemli ölçüde azaltmayı başardı. Benzer şekilde, bazı şirketler üretimlerini enerji maliyetlerinin daha düşük olduğu ve teşviklerin cazip olduğu ABD’ye kaydırıyor. Norveçli gübre üreticisi Yara’nın, 2023’te ABD’de mavi amonyak üretimine yatırım yapma kararı bu stratejinin bir örneği olarak öne çıkıyor.
Avrupa’daki bu düşüşün aksine, dünya genelinde doğal gaz tüketimi artış gösteriyor. Kuzey Amerika, Ortadoğu ve Asya’da gaz tüketimi yükselmeye devam ederken, Asya’da bu yıl sonu itibarıyla 1 trilyon 38 milyar metreküp gaz tüketilmesi bekleniyor. Asya’daki bu artış, özellikle Çin’in sanayi ve konut ihtiyaçlarındaki talep artışıyla tetikleniyor.
Avrupa’nın doğal gazda yaşadığı bu talep daralmasının, küresel piyasadaki genel büyüme trendini etkilemesi beklenmiyor. Ancak, bu durum Avrupa’da enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji yatırımlarının artmasına ve gaz piyasalarında kalıcı yapısal değişikliklere yol açıyor.