Uluslararası enerji düşünce kuruluşu Ember, COP29’un “Enerji/Barış, Yardım ve İyileşme” tematik gününde yayımladığı “Orta Asya ve Kafkaslar için Yeşil Enerji Koridorları” raporunda bölgedeki ülkelerin birlikte oluşturacakları yeşil enerji altyapısından ekonomik ve çevresel büyük kazanımlar elde edebileceğini belirtiyor. Rapora göre, özellikle fosil yakıtlara dayalı enerji üretimine bağlı olan Özbekistan, Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan gibi ülkeler, yenilenebilir enerji altyapılarını güçlendirme yönünde attıkları adımlarla büyük bir dönüşüm yaşayabilirler.
Ember’in raporunda, Orta Asya ve Kafkasya’nın coğrafi yapısının farklı enerji kaynaklarını destekleyebilecek özelliklere sahip olduğu vurgulanıyor. Kuzey bölgelerde rüzgâr enerjisinin güçlü potansiyeli dikkat çekerken, güneye doğru güneş enerjisi kaynaklarının, doğuda ise büyük nehirler çevresinde hidroelektrik potansiyelinin kullanımı öne çıkıyor. Rapora göre, bu çeşitli enerji kaynaklarının bölgesel işbirliği ile entegre edilmesi, sürdürülebilir ve düşük maliyetli enerji sağlamanın yanı sıra enerji güvenliğini de artırabilir.
Kazakistan’dan Avrupa’ya uzanan “Yeşil Enerji Koridoru”
Raporda, Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan, Türkiye ve Avrupa Birliği’ni birbirine bağlayacak potansiyel yeşil enerji koridorlarının bölgenin gelecekteki enerji güvenliğini sağlamada kritik rol oynayabileceği belirtiliyor. Bu koridor, her ülkenin enerji kaynağını diğerleriyle paylaşarak sınır ötesi düşük maliyetli enerji ticareti yapılmasına olanak tanıyacak.
Kazakistan, şu anda elektrik üretiminde büyük oranda kömüre bağımlı olmasına rağmen, 2030 yılına kadar enerjisinin yüzde 15’ini yenilenebilir kaynaklardan elde etmeyi hedefliyor. Ülke, geniş yüzölçümü sayesinde yıllık 929 TWh rüzgâr enerjisi üretim kapasitesine sahip ki bu miktar, bölgedeki toplam elektrik talebinin üç katına denk geliyor. Aynı şekilde, Türkmenistan’ın tahmini güneş enerjisi potansiyeli 655 GW olup, bu kapasite mevcut kurulu gücün sekiz katını oluşturuyor.
Ember Türkiye Orta Asya ve Kafkasya Bölge Lideri Ufuk Alparslan, Türkiye’nin Nahçıvan üzerinden Azerbaycan ile kuracağı şebeke bağlantısının bölgedeki yenilenebilir enerji entegrasyonuna katkı sağlayabileceğine vurgu yapıyor. Alparslan’a göre, Azerbaycan, bölgesel işbirliğiyle Orta Asya ve Avrupa arasında bir yeşil enerji köprüsü olma potansiyeline sahip. Bu amaç doğrultusunda atılacak adımların, enerji kaynaklarının güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde iletilmesini sağlamakla kalmayıp, bölgede ekonomik kalkınmayı da desteklemesi bekleniyor.
Bakü’de devam eden COP29’un üçüncü gününde Azerbaycan, Kazakistan ve Özbekistan arasında yeşil enerji altyapısının geliştirilmesi için bir mutabakat zaptı imzalandı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Müşaviri Hikmet Hacıyev, üç ülkenin yeşil enerjiyi Hazar Denizi boyunca iletecek projeler üzerinde anlaşmaya vardığını ve bu projelerin Karadeniz enerji kablosuna bağlanarak Avrupa’ya kadar ulaşabileceğini ifade etti.
Bu yeni işbirliği, eski Sovyet döneminden kalan enerji altyapısının yenilenmesini gerektirdiğinden, bölgede büyük ölçekli yatırımlar ve daha geniş bir entegrasyon hedefleniyor. Enerji koridorları aracılığıyla Avrupa’ya kadar uzanacak bu bağlantı, Orta Asya ve Kafkasya ülkelerinin enerji dönüşümünde kilit bir rol oynamalarını sağlayabilir.