Kısa adı COP (Conference of the Parties/Taraflar Konferansı) olan ve iklim değişikliğine ilişkin değerlendirmeler yapmak üzere her yıl farklı bir ülkede düzenlenen BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı’nın 29’uncusu, 11-22 Kasım tarihlerinde Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de yapılacak. Bu yılki konferansa yaklaşık 50 bin kişinin katılması bekleniyor.
ABD seçimlerinin ardından
Donald Trump’ın ABD seçimlerini kazanması ile birlikte ABD’nin daha fazla petrol ve doğal gaz sondajı yapmaya çalışması ve Paris Anlaşması’ndan bir kez daha çekilmesi bekleniyor. Jeopolitik belirsizliklere rağmen, Biden yönetimi tarafından belirlenen iklim politikalarının birçoğunun hem ülke içinde hem de UNFCCC bağlamında dirençli kalması bekleniyor.
COP29’da Biden yönetiminin yeni bir iklim finansmanı hedefinin gerçekleştirilmesinde stratejik bir rol oynamaya devam etmesi bekleniyor. Net Zero Policy Lab tarafından hazırlanan yeni bir rapor, ABD’nin temiz enerji ekonomisinden çekilmesi halinde Avrupa, Çin, Japonya ve Güney Kore gibi ülkelerin on milyarlarca dolarlık yeni fırsatlar elde edeceğini gösteriyor.
Bir kez daha en sıcak yıl
Müzakereciler Bakü’ye vardıklarında 2024’ün yine tarihin en sıcak yılı olacağını bilecekler: yani son 10 yılın her biri kayıtlardaki en sıcak 10 yıl arasında yer alıyor. Gezegen şu anda, insanlar yaşamak ve tarım yapmak için güvenli yerler seçmeye başlamadan çok önce, 120 bin yıldır en sıcak dönemini yaşıyor. İlk kez bu yıl, ortalama sıcaklıkların insanların fosil yakıtları yakmaya başlamasından önceki sıcaklıklardan 1,5 C’den daha fazla olduğu görülecektir, ancak bu henüz Paris Anlaşması sınırının aşıldığı anlamına gelmiyor, çünkü daha uzun bir zaman dilimindeki sıcaklıklara atıfta bulunuyor.
Finans
COP29’un yeni bir iklim finansmanı hedefi olan Yeni Toplu Sayısallaştırılmış Hedef (NCQG) üzerinde anlaşmaya varması gerekiyor. Yeni hedefe ilişkin görüşmeler son üç yıldır devam ediyor ve Bakü’de kritik bir döneme girildi.
OECD’ye göre 100 milyar dolarlık orijinal taahhüt ilk kez 2023 yılında yerine getirildi. Bu yıl ülkeler, gelişmekte olan ülkelerin 1 ila 1,3 trilyon dolar arasında talepte bulunmasıyla trilyonlarca dolarlık bir iklim finansmanı hedefine ulaşmayı hedefliyor. Bir anlaşmaya varılması, enerji dönüşümünde gelişmekte olan ülkelerin desteklenmesi açısından kilit önem taşıyor. Hedefe nasıl ulaşılabileceğine ve öne çıkan tartışmalı konulara ilişkin arka plan brifingini burada bulabilirsiniz.
Azerbaycan
COP29 Başkanlığı, konferans için 14 girişimini tanıttı. Petrol ve doğal gaz ihracatçısı olan ülke, ‘kritik derecede yetersiz’ bir NDC’ye sahip olarak değerlendiriliyor ve petrol ve doğal gaz yatırımlarını (2035 yılına kadar %14 oranında) artırmayı planlıyor. Girişimleri arasında 1 milyar dolarlık İklim Finansmanı Eylem Fonu da yer alıyor; başarılı bir şekilde başlatılması halinde fosil yakıt üreticisi ülkeler ve şirketler iklim finansmanına katkıda bulunacak.
Fosil yakıtların kullanımdan kaldırılması: NDC baskısı
COP lider Troykası’ndan Azerbaycan ve Brezilya ile birlikte Birleşik Krallık’ın COP’un ilk günlerinde yeni iklim planlarını açıklamaları bekleniyor. Birleşik Arap Emirlikleri geçtiğimiz günlerde yeni bir NDC açıkladı; uzmanlar bunun 1,5 C hedefini karşılamakta yetersiz kaldığını belirtti. Şubat 2025’e kadar açıklanması gereken yeni NDC’lerin, ülkelerin fosil yakıtlardan ‘uzaklaşmayı’ taahhüt etmesi ve yenilenebilir enerji kapasitesi ve enerji verimliliği için hedefler belirlenmesi bekleniyor. Eylül ayında 20 kuruluş, hükümetlerin Şubat 2025’e kadar hazırlamaları gereken NDC’lerin 1,5°C hedefini karşılayıp karşılamadığını belirleyen on temel soruyu içeren mektubu liderlerle paylaştı.
İklim Bilimi
Karbon emisyonları ve Paris Anlaşması hedeflerine yönelik ilerleme ölçümü için yıllık altın standart raporu olan Küresel Karbon Bütçesi, geçtiğimiz yılın küresel bir görüntüsü, 2024 projeksiyonları ve liderleri ve geride kalanları anlamaya yardımcı olmak için ülke düzeyinde verilerle 13 Kasım’da yayınlanacak.
Bilim insanları iklim sisteminde gördükleri değişiklikler konusunda endişeli. Küresel İklim Değişikliği Göstergeleri her yıl bir ‘sağlık raporu’ yayınlıyor ve trendler tümüyle yanlış yönde ilerliyor. Uluslararası Kriyosfer İklim İnisiyatifi bize ‘2°C’nin çok yüksek’ olduğunu ve deniz seviyesindeki yükselmenin uyum sağlanamayacak bir hızda olacağını söylüyor. Araştırmacılar ayrıca aşım konusunda uyarılarda bulundular ve en iyi ve en güvenli seçeneğin sıcaklıkları mümkün olduğunca düşük tutmak olduğunu yinelediler.
Ticaret
COP’ta çok taraflı işbirliği hayati önem taşıyor çünkü yeterli iklim finansmanı, ticaret politikalarının gelişmekte olan ülkelerin geçiş planlarını ve kalkınma hedeflerini engellememesini, aksine geliştirmesini sağlamak için bir ön koşuldur. Ticaret konusunda artan endişeler, gelişmekte olan ülkeleri desteklemek için yapıcı çok taraflı işbirliğine ve iklim finansmanı konusunda iddialı taahhütlere duyulan ihtiyacı güçlendiriyor. ABD’nin iklim ve ticaret politikaları konusundaki tutumundaki muhtemel değişim, AB ve BASIC ülkelerinin liderliği ve çok taraflı işbirliği için, karbon sınır ayarlama vergilerine odaklanan geçmiş COP gerilimlerinin üstesinden gelmek de dahil olmak üzere bir alan sağlıyor.
COP29 Günlük Programı
1. Hafta
11 Kasım: COP29 Açılışı
12 Kasım: Dünya Liderleri İklim Eylem Zirvesi, 1. gün, Yenilenebilir Enerji Bakanları Diyaloğu, Birleşik Krallık NDC duyurusu
13 Kasım: Dünya Liderleri İklim Eylem Zirvesi, 2. gün, Troyka Üst Düzey Diyaloğu
14 Kasım: Finans, Yatırımlar ve Ticaret, Uyum Fonu Diyaloğu, İklim Eylemi için Maliye Bakanları Koalisyonu Bakanlar Toplantısı
15 Kasım: Enerji / Barış, Yardım ve İyileşme
16 Kasım: Bilim, Teknoloji ve İnovasyon / Dijitalleşme
17 Kasım: Dinlenme günü.
2. Hafta
18 Kasım: Beşeri Sermaye, Çocuklar / Gençler, Sağlık / Eğitim
18-19 Kasım: G20 Devlet Başkanları Zirvesi, Rio
19 Kasım: Gıda, Tarım, Su
20 Kasım Kentleşme / Ulaşım / Turizm
21 Kasım: Doğa / Biyoçeşitlilik / Yerli Halk / Toplumsal Cinsiyet Eşitliği / Okyanuslar / Kıyı Bölgeleri
22 Kasım: Kapanış Genel Kurulu